Mathau o hela sy'n anghyfreithlon
Nid pob math o hela sydd yn erbyn y gyfraith. Mewn rhai achosion, efallai y bydd gennych chi ganiatâd neu awdurdodiad arbennig i hela. Mae yna enghreifftiau isod lle gallai hela fod yn gyfreithlon.
Hela â chŵn
Fe gewch chi hela'n gyfreithlon â chŵn mewn amgylchiadau arbennig. Yn yr achosion hyn, rhaid ichi fod ar eich tir eich hun neu fod â chaniatâd y tirfeddiannwr.
Mewn rhai achosion, rhaid ichi gael awdurdod gan gwnstabl heddlu hefyd. Os nad ydych chi’n sicr, yna 'Cysylltwch â ni'.
Dyma'r gweithgareddau hela a all fod yn gyfreithlon wrth ddefnyddio cŵn:
- atal neu leihau niwed difrifol i dda byw, cnydau, neu adar gwyllt, neu am reswm amddiffynnol arall
- cael cig i'w fwyta gan bobl neu anifeiliaid
- hela llygod mawr
- hela cwningod
- casglu ysgyfarnogod sydd wedi’u saethu
- fflysio mamaliaid gwyllt allan er mwyn caniatáu i aderyn ysglyfaethus ei hela
- ail-ddal neu saethu mamal sydd wedi dianc neu wedi ei ryddhau o gaethiwed
- dod â dioddefaint mamal i ben
- arsylwi ar anifail gwyllt neu ei astudio
Mae’n bwysig nodi bod cyfyngiadau eraill yn dal yn berthnasol gyda’r gweithgareddau uchod. Gweler yr isadrannau eraill ar gyfer hela mathau penodol o fywyd gwyllt. Gallwch hefyd ddarganfod mwy am hela eithriedig yn Neddf Hela 2004.
Pryd y mae hela gyda chŵn yn anghyfreithlon
Gydag ychydig o eithriadau, mae defnyddio cŵn i hela mamaliaid gwyllt, fel llwynogod, llygod mawr a chwningod, yn anghyfreithlon. Mae hyn yn cynnwys defnyddio cŵn i hela neu ymlid moch daear, mincod a dyfrgwn.
Gweler ‘Llwynogod/Cadnoaid ‘ ac ‘Ysgyfarnogod a chwningod’ ar Hela anghyfreithlon.
Hela ag arfau tanio
Cewch saethu ysgyfarnogod a chwningod yn gyfreithlon ar eich tir eich hun os oes gennych y drwydded gywir ar gyfer arfau tanio (gweler 'Defnyddio arfau tanio’ ymhellach i lawr y tudalen hwn).
Gall pobl eraill hefyd saethu ysgyfarnogod a chwningod yn gyfreithlon ar eich tir chi, ar yr amod bod ganddyn nhw’r drwydded gywir ar gyfer arfau tanio a chaniatâd ysgrifenedig gennych chi'ch hun. Mae'r bobl hyn yn cynnwys:
- un person arall o'ch aelwyd
- eich staff
- rhywun yn cael ei gyflogi neu ei dalu i reoli anifeiliaid hela ar eich tir
Gallwch saethu cwningod ar eich tir eich hun drwy’r flwyddyn oni bai ar Ddydd Nadolig.
Gallwch saethu ysgyfarnogod ar eich tir eich hun drwy’r flwyddyn oni bai ar ddyddiau Sul a Dydd Nadolig.
Mae hi hefyd yn anghyfreithlon saethu ysgyfarnogod a chwningod ar y mathau canlynol o dir:
- rhostir
- tir heb ei amgáu
Mae tymor caeedig ar gyfer saethu ar y mathau hyn o dir. Mae rhagor o wybodaeth yn Neddf Hela ar y Tir 1880.
Mewn amgylchiadau cyfyngedig iawn, gallwch saethu ceirw, moch daear, llwynogod, a hyd yn oed cŵn. Gall hyn gynnwys:
- difa’n drugarog
- amddiffyn da byw ar eich tir eich hun rhag cŵn, ond rhaid ichi hysbysu'r heddlu o fewn 48 awr yn unol â Deddf Anifeiliaid 1971
I gael rhagor o wybodaeth am hela ceirw, gweler yr adran ar 'Ceirw' ar y dudalen Hela anghyfreithlon.
I gael rhagor o wybodaeth am foch daear, gweler Deddf Diogelu Moch Daear 1992.
I gael rhagor o wybodaeth am gŵn, gweler Deddf Anifeiliaid 1971.
Defnyddio arfau tanio
Wrth gymryd rhan mewn unrhyw fath o saethu, rhaid bod gennych drwydded ar gyfer unrhyw arf tanio rydych chi'n ei ddefnyddio.
Fel arall, os ydych chi'n cymryd benthyg arf tanio sydd angen trwydded, rhaid i'r arf tanio hwnnw:
- gael ei fenthyca oddi wrth berson sydd â thystysgrif a thrwydded ar gyfer yr arf tanio hwnnw, ac sy’n 18 oed neu'n hŷn
- gael ei ddefnyddio ym mhresenoldeb deiliad y drwydded
- gael ei ddefnyddio ar eiddo preifat gyda chaniatâd y tirfeddiannwr
Mae'r cyfreithiau hyn yn gymwys hyd yn oed os ydych chi'n saethu at dargedau artiffisial.
Sut i wneud cais am dystysgrif arf tanio, tystysgrif dryll neu dystysgrif ffrwydron.Defnyddio trapiau a maglau
Mae trapiau a maglau’n cael eu defnyddio’n gyffredin wrth hela. Er mwyn i drap neu fagl fod yn gyfreithlon, rhaid iddo fod:
- wedi’i ardystio ac wedi'i gynllunio i'r safonau cywir ar gyfer yr anifail rydych chi'n ei hela
- yn cael ei ddefnyddio ar eich tir eich hun, neu gyda chaniatâd y tirfeddiannwr
- yn cael ei wirio'n gyson i atal dioddefaint diangen i'r anifail
Rydych chi’n torri'r gyfraith os na fyddwch chi’n cadw at yr uchod. Mae yna gyfyngiadau ar drapio neu faglu rhai anifeiliaid sy'n gofyn am drwydded gan Natural England (yn Lloegr) neu Cyfoeth Naturiol Cymru (yng Nghymru)
Rhagor o wybodaeth:
Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981
Hela yn yr Alban neu Ogledd Iwerddon
Mae'n bwysig nodi bod deddfau Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn dod o dan lywodraeth leol ac yn gallu bod ychydig yn wahanol. Os ydych yn bwriadu hela yn Lloegr, yr Alban neu Ogledd Iwerddon, dylech wirio canllawiau a chyfyngiadau’r gwledydd hynny.