Llinellau cyffuriau
Llinellau cyffuriau yw’r enw a roddir ar gyfer delio cyffuriau pan fo grwpiau troseddau cyfundrefnol yn defnyddio llinellau ffôn i symud a chyflenwi cyffuriau, o ddinasoedd i drefi llai ac ardaloedd gwledig fel arfer.
Maent yn camfanteisio ar bobl sy’n agored i niwed, gan gynnwys plant a’r rheini sydd â phroblemau’n ymwneud ag iechyd meddwl a chaethiwed i gyffuriau, drwy eu recriwtio i ddosbarthu cyffuriau. Cyfeirir at hyn yn aml fel ‘rhedeg cyffuriau’. Gall troseddwyr hefyd ddefnyddio cartref person agored i niwed fel canolfan ar gyfer eu gweithrediadau. Yr enw ar hyn yw ‘cogio’.
Arwyddion i gadw llygad amdanynt
Mae nifer o arwyddion i gadw llygad amdanynt a allai ddangos bod rhywun yn gysylltiedig mewn llinellau cyffuriau:
- mynd ar goll o’r ysgol neu’r cartref yn gyson ac yn cael eu canfod mewn ardaloedd eraill
- bod ag arian, dillad newydd neu ddyfeisiau electronig, ac ni allant esbonio sut y talwyd amdanynt
- derbyn nifer fawr o negeseuon testun neu alwadau ffôn, bod yn gyfrinachol ynglŷn â gyda phwy maent yn siarad
- dirywiad mewn perfformiad yn yr ysgol neu’r gwaith
- newidiadau sylweddol mewn lles emosiynol neu gorfforol
Cyfryngau cymdeithasol
Mae rhwydweithiau troseddol yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i feithrin perthynas amhriodol a recriwtio plant ar gyfer llinellau cyffuriau. Efallai y byddant yn anfon negeseuon uniongyrchol atynt (a elwir yn ‘DMs’), neu’n rhannu negeseuon i grwpiau ehangach fel ‘straeon’ neu ‘bostiadau’.
Ffyrdd y mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol
- hysbysebu cyffuriau drwy rannu ffotograffau, emojis a rhestrau prisiau
- postio statws sy’n dangos arian, cyffuriau newydd neu pryd y mae deliwr ar agor ar gyfer busnes
- delwyr yn rhannu ‘straeon’ gyda dilynwyr, gan ddefnyddio platfformau cymdeithasol i ehangu eu rhwydwaith gyda ffrindiau ‘a awgrymir’
- twyllo pobl â sgamiau ‘arian cyflym’, y cyfeirir atynt yn aml fel ‘sgwariau’. Gall dioddefwyr ganfod eu hunain yn gweithio am fawr ddim neu dim arian yn y pen draw, gan fynd i’r hyn a elwir yn ‘gaethiwed dyled’
- hysbysebu am ‘weithwyr’ neu ‘redwyr’ i recriwtio pobl i weithgarwch llinellau cyffuriau
- defnyddio hashnodau sy’n gysylltiedig â chyffuriau
- defnyddio emojis fel cod ar gyfer gweithgareddau cyffuriau, trais a rhyw, e.e. yr emoji pluen eira (ar gyfer prynu cocên), emoji pêl-8 (ar gyfer prynu wythfed owns) neu’r emoji roced (ar gyfer purdeb cyffuriau)
Cogio
Mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn aml yn defnyddio llawer o drais a bygythiadau i ddiogelu’r ‘llinell cyffuriau’ a’i rheoli. Un math o’r rheoli hwn yw camfanteisio ar bobl agored i niwed drwy ddefnyddio eu cartref fel canolfan ar gyfer delio cyffuriau, proses a elwir yn cogio. Yn aml bydd delwyr yn argyhoeddi’r person agored i niwed i adael i’w gartref gael ei ddefnyddio ar gyfer delio cyffuriau drwy roi cyffuriau am ddim iddo/iddi a chynnig talu am fwyd neu gyfleustodau.
Yn aml bydd grwpiau troseddau cyfundrefnol yn targedu pobl sy’n unig, wedi’u hynysu neu sydd â phroblemau gyda chaethiwed i gyffuriau. Mae’n gyffredin i grwpiau troseddau cyfundrefnol ddefnyddio eiddo am gyfnod byr, gan symud cyfeiriad yn aml er mwyn osgoi’r siawns o gael eu dal.
Mae nifer o arwyddion i gadw llygad amdanynt a allai ddangos bod rhywun yn ddioddefwr cogio:
- ymwelwyr cyson ar oriau anghymdeithasol
- newidiadau yn nhrefn arferol ddyddiol eich cymydog
- arogleuon anarferol yn dod o eiddo
- cerbydau amheus neu anghyfarwydd tu allan i gyfeiriad penodol
Unigolion coll sy’n gysylltiedig â llinellau cyffuriau
Gall plant a phobl ifanc sy’n gysylltiedig â llinellau cyffuriau fynd ar goll neu golli cysylltiad am gyfnodau hir. Yn ystod y cyfnodau hyn gallant fod mewn perygl o ddioddef niwed neu drais.
Os ydych yn riportio plentyn ar goll, dylech gadw llygad am arwyddion y gallai fod yn dioddef camfanteisio. Dylech nodi:
- cludiant y gall fod yn ei ddefnyddio
- pobl y gallai fod gyda nhw
- pobl y gallai fod mewn cysylltiad â nhw
Gallwch geisio cymorth ychwanegol gan Wasanaeth Pobl ar Goll SafeCall, sy’n gweithio’n benodol ar gyfer y rheini yr effeithir arnynt gan linellau cyffuriau.
Riportio
Oes yna argyfwng?
Ffoniwch 999 nawr mewn sefyllfaoedd brys fel y rhain:
- mae yna berygl i fywyd ar hyn o bryd
- mae rhywun yn defnyddio trais neu'n bygwth bod yn dreisgar
- mae trosedd wrthi’n digwydd nawr
Amhariad ar y clyw neu’r lleferydd
- Os ydych chi wedi cofrestru ymlaen llaw gyda’r gwasanaeth SMSbrys, defnyddiwch ein gwasanaeth ffôn testun 18000 neu anfonwch neges destun aton ni ar 999.
- Ffoniwch 999 BSL er mwyn defnyddio cyfieithydd Iaith Arwyddion Prydain.
Galwadau 999 tawel
- Os ydych mewn perygl ond na allwch siarad ar y ffôn, dylech ddal ffonio 999, yna dilyn y cyfarwyddiadau hyn.
Os nad yw'n argyfwng
Riportio ar-lein
Os ydych chi'n poeni am droseddau sy'n gysylltiedig â chyffuriau yn eich ardal chi neu'n meddwl y gall rhywun fod yn dioddef oherwydd camfanteisio ar gyffuriau, riportiwch ar-lein
Ffonio 101
Ffoniwch ni ar 101.
Riportio’n ddienw
Gallwch riportio’n ddienw drwy wefan Crimestoppers neu drwy ffonio 0800 555 111.
Does dim manylion personol yn cael eu cymryd, does dim modd olrhain na chofnodi gwybodaeth a fyddwch chi ddim yn mynd i'r llys nac yn gorfod siarad â'r heddlu drwy gysylltu â Crimestoppers. Ond mae unrhyw fanylion y gallwch eu rhoi yn werthfawr iawn i'n helpu i gynllunio sut rydyn ni’n plismona pob ardal.
Gwybodaeth a chefnogaeth bellach
- Mae Gwefan Llinellau Cyffuriau yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol yn esbonio mwy am llinellau cyffuriau ac arwyddion camfanteisio yn eich ardal.
- Mae gan Safe 4 Me fanylion gwasanaethau cefnogi yn genedlaethol ar gyfer pobl ifanc yr effeithir arnynt gan Gam-fanteisio’n Droseddol ac yn Rhywiol ar Blant. Mae ganddo hefyd lawer o wybodaeth yn ymwneud â mathau penodol o gam-fanteisio, deall trawma, hawliau a’r gyfraith a llawer mwy.
- Mae gan y Safeguarding Network gynghorion defnyddiol ar gyfer deall dangosyddion camfanteisio a beth sy’n gwneud person ifanc yn fwy agored i ddioddef camfanteisio.
- Mae NSPCC yn cynnig arweiniad ar ddeall apiau a phlatfformau penodol y gallai pobl ifanc fod yn eu defnyddio.