Llinellau cyffuriau
Llinellau cyffuriau yw’r enw a roddir ar gyfer delio cyffuriau pan fo grwpiau troseddau cyfundrefnol yn defnyddio llinellau ffôn i symud a chyflenwi cyffuriau, o ddinasoedd i drefi llai ac ardaloedd gwledig fel arfer.
Maent yn camfanteisio ar bobl sy’n agored i niwed, gan gynnwys plant a’r rheini sydd â phroblemau’n ymwneud ag iechyd meddwl a chaethiwed i gyffuriau, drwy eu recriwtio i ddosbarthu cyffuriau. Cyfeirir at hyn yn aml fel ‘rhedeg cyffuriau’. Gall troseddwyr hefyd ddefnyddio cartref person agored i niwed fel canolfan ar gyfer eu gweithrediadau. Yr enw ar hyn yw ‘cogio’.
Arwyddion i gadw llygad amdanynt
Mae nifer o arwyddion i gadw llygad amdanynt a allai ddangos bod rhywun yn gysylltiedig mewn llinellau cyffuriau:
- mynd ar goll o’r ysgol neu’r cartref yn gyson ac yn cael eu canfod mewn ardaloedd eraill
- bod ag arian, dillad newydd neu ddyfeisiau electronig, ac ni allant esbonio sut y talwyd amdanynt
- derbyn nifer fawr o negeseuon testun neu alwadau ffôn, bod yn gyfrinachol ynglŷn â gyda phwy maent yn siarad
- dirywiad mewn perfformiad yn yr ysgol neu’r gwaith
- newidiadau sylweddol mewn lles emosiynol neu gorfforol
Cyfryngau cymdeithasol
Mae rhwydweithiau troseddol yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i feithrin perthynas amhriodol a recriwtio plant ar gyfer llinellau cyffuriau. Efallai y byddant yn anfon negeseuon uniongyrchol atynt (a elwir yn ‘DMs’), neu’n rhannu negeseuon i grwpiau ehangach fel ‘straeon’ neu ‘bostiadau’.
Ffyrdd y mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol
- hysbysebu cyffuriau drwy rannu ffotograffau, emojis a rhestrau prisiau
- postio statws sy’n dangos arian, cyffuriau newydd neu pryd y mae deliwr ar agor ar gyfer busnes
- delwyr yn rhannu ‘straeon’ gyda dilynwyr, gan ddefnyddio platfformau cymdeithasol i ehangu eu rhwydwaith gyda ffrindiau ‘a awgrymir’
- twyllo pobl â sgamiau ‘arian cyflym’, y cyfeirir atynt yn aml fel ‘sgwariau’. Gall dioddefwyr ganfod eu hunain yn gweithio am fawr ddim neu dim arian yn y pen draw, gan fynd i’r hyn a elwir yn ‘gaethiwed dyled’
- hysbysebu am ‘weithwyr’ neu ‘redwyr’ i recriwtio pobl i weithgarwch llinellau cyffuriau
- defnyddio hashnodau sy’n gysylltiedig â chyffuriau
- defnyddio emojis fel cod ar gyfer gweithgareddau cyffuriau, trais a rhyw, e.e. yr emoji pluen eira (ar gyfer prynu cocên), emoji pêl-8 (ar gyfer prynu wythfed owns) neu’r emoji roced (ar gyfer purdeb cyffuriau)
Cogio
Mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn aml yn defnyddio llawer o drais a bygythiadau i ddiogelu’r ‘llinell cyffuriau’ a’i rheoli. Un math o’r rheoli hwn yw camfanteisio ar bobl agored i niwed drwy ddefnyddio eu cartref fel canolfan ar gyfer delio cyffuriau, proses a elwir yn cogio. Yn aml bydd delwyr yn argyhoeddi’r person agored i niwed i adael i’w gartref gael ei ddefnyddio ar gyfer delio cyffuriau drwy roi cyffuriau am ddim iddo/iddi a chynnig talu am fwyd neu gyfleustodau.
Yn aml bydd grwpiau troseddau cyfundrefnol yn targedu pobl sy’n unig, wedi’u hynysu neu sydd â phroblemau gyda chaethiwed i gyffuriau. Mae’n gyffredin i grwpiau troseddau cyfundrefnol ddefnyddio eiddo am gyfnod byr, gan symud cyfeiriad yn aml er mwyn osgoi’r siawns o gael eu dal.
Mae nifer o arwyddion i gadw llygad amdanynt a allai ddangos bod rhywun yn ddioddefwr cogio:
- ymwelwyr cyson ar oriau anghymdeithasol
- newidiadau yn nhrefn arferol ddyddiol eich cymydog
- arogleuon anarferol yn dod o eiddo
- cerbydau amheus neu anghyfarwydd tu allan i gyfeiriad penodol
Unigolion coll sy’n gysylltiedig â llinellau cyffuriau
Gall plant a phobl ifanc sy’n gysylltiedig â llinellau cyffuriau fynd ar goll neu golli cysylltiad am gyfnodau hir. Yn ystod y cyfnodau hyn gallant fod mewn perygl o ddioddef niwed neu drais.
Os ydych yn riportio plentyn ar goll, dylech gadw llygad am arwyddion y gallai fod yn dioddef camfanteisio. Dylech nodi:
- cludiant y gall fod yn ei ddefnyddio
- pobl y gallai fod gyda nhw
- pobl y gallai fod mewn cysylltiad â nhw
Gallwch geisio cymorth ychwanegol gan Wasanaeth Pobl ar Goll SafeCall, sy’n gweithio’n benodol ar gyfer y rheini yr effeithir arnynt gan linellau cyffuriau.
Cysylltu â ni
Os ydych chi’n bryderus ynglŷn â throseddau cysylltiedig â chyffuriau yn eich ardal, neu’n meddwl y gallai rhywun fod yn ddioddefwr camfanteisio cyffuriau, ffoniwch ni ar 101.
Os yw’n argyfwng, ffoniwch 999. Os oes gennych nam ar eich clyw neu’ch lleferydd, defnyddiwch ein gwasanaeth ffôn testun 18000. Neu tecstiwch ni ar 999 os ydych wedi cofrestru ymlaen llaw â’r gwasanaeth SMS brys.
Riportio
Gallwch hefyd ei riportio ar-lein, neu gysylltu â Crimestoppers yn ddienw ar 0800 555 111 neu drwy crimestoppers-uk.org.
Ni chymerir unrhyw fanylion personol, ni ellir olrhain na recordio unrhyw wybodaeth ac ni fyddwch yn mynd i’r llys neu’n gorfod siarad â’r heddlu pan fyddwch yn cysylltu â Crimestoppers.
Gwybodaeth a chefnogaeth bellach
- Mae Gwefan Llinellau Cyffuriau yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol yn esbonio mwy am llinellau cyffuriau ac arwyddion camfanteisio yn eich ardal.
- Mae gan Safe 4 Me fanylion gwasanaethau cefnogi yn genedlaethol ar gyfer pobl ifanc yr effeithir arnynt gan Gamfanteisio’n Droseddol ac yn Rhywiol ar Blant. Mae ganddo hefyd lawer o wybodaeth yn ymwneud â mathau penodol o gam-fanteisio, deall trawma, hawliau a’r gyfraith a llawer mwy.
- Mae gan y Safeguarding Network gynghorion defnyddiol ar gyfer deall dangosyddion camfanteisio a beth sy’n gwneud person ifanc yn fwy agored i ddioddef camfanteisio.
- Mae NSPCC yn cynnig arweiniad ar ddeall apiau a phlatfformau penodol y gallai pobl ifanc fod yn eu defnyddio.
Signs to look out for
There are several signs to look out for that may indicate someone is involved in county lines:
- repeatedly going missing from school or home and being found in other areas
- having money, new clothes or electronic devices and they can't explain how they paid for them
- getting high numbers of texts or phone calls, being secretive about who they're speaking to
- decline in school or work performance
- significant changes in emotional or physical well-being
Social media
Criminal networks use social media to groom and recruit children for county lines. They may send them direct messages (knowns as ‘DMs’), or share messages to wider groups as ‘stories’ or ‘posts’.
Ways OCGs use social media
- advertising drugs through photos, emojis, and price lists
- posting statuses that show money, new drugs or when a dealer is open for business
- dealers sharing ‘stories’ to followers, and using social platforms to expand their network with ‘suggested’ friends
- tricking people with ‘fast cash’ scams, which is often referred to as ‘squares’. Victims may end up working for no little or no money, which is known as ‘debt bondage’
- advertising for ‘workers’ or ‘runners’ to recruit people into county lines activity
- using hashtags linked to drugs
- using emojis as code for drug, violence and sexual activities, eg the snowflake emoji (for buying cocaine), 8-ball emoji (for buying an eighth of an ounce) or the rocket emoji (for purity of drugs)
Cuckooing
OCGs often use high levels of violence and intimidation to protect the ‘county line’ and control them. One of these forms of control exploits vulnerable people by using their home as a base for dealing drugs, a process known as cuckooing. Dealers often convince the vulnerable person to let their home be used for drug dealing by giving them free drugs or offering to pay for food or utilities.
Often OCGs target people who are lonely, isolated, or have addiction issues. It's common for OCGs to use a property for a short amount of time, moving address frequently to reduce the chance of being caught.
There are several signs to look out for that may indicate someone is a victim of cuckooing:
- frequent visitors at unsociable hours
- changes in your neighbour’s daily routine
- unusual smells coming from a property
- suspicious or unfamiliar vehicles outside an address
Missing persons linked to county lines
Children and young people involved in county lines may go missing or be out of touch for long periods. During these times, they may be at risk of harm or violence.
If you are reporting a child as missing, you should look out for signs they may be getting exploited. You should note:
- transport they may be using
- people they may be with
- people they may be in contact with
You can seek additional support from Missing People's SafeCall service, which is dedicated to those impacted by county lines.
Contact us
If you’re concerned about drug-related crime in your area or think someone may be a victim of drug exploitation, please call us on 101.
If it's an emergency, please call 999. If you have a hearing or speech impairment, use our textphone service 18000. Or text us on 999 if you’ve pre-registered with the emergencySMS service.
Report it
You can also report it online, or contact Crimestoppers anonymously on 0800 555 111 or via crimestoppers-uk.org.
No personal details are taken, information cannot be traced or recorded and you will not go to court or have to speak to police when contacting Crimestoppers.
Further information and support
- The National Crime Agency County Lines website explains more about county lines and indicators of exploitation in your area.
- Safe 4 Me has details about support services nationally for young people impacted by Child Criminal and Sexual Exploitation. They also have lots of information regarding specific forms of exploitation, understanding trauma, rights and the law and much more.
- The Safeguarding Network have helpful tips for understanding indicators of exploitation and what may make a young person more vulnerable to being exploited.
- The NSPCC offers guidance on understanding specific apps and platforms that young people may be using.